Nền móng đầu tiên của đế chế Microsoft
Mặc dù IBM rõ ràng đã thiết kế và sáng tạo ra chiếc PC đầu tiên năm 1981, sau đó điều khiển sự triển khai và phát triển tiêu chuẩn PC trong nhiều năm nhưng lại không chi phối cái tạo nên một PC hôm nay.
IBM mất đi vị trí hàng đầu từ năm 1987 khi hệ thống dòng PS/2 được giới thiệu. Đến nay những công ty khác sản xuất PC đều theo mẫu hệ thống IBM ngay trên chip, thành phần kết nối và cả hình thức của bo mạch chủ, thùng máy, nguồn cung cấp. Sau năm 1987 IBM từ bỏ nhiều trong các tiêu chuẩn họ tạo nên trong vị trí đầu đàn và tước hiệu “tương thích IBM” bắt đầu được xem như lỗi thời.
Vậy nếu PC không còn là hệ thống tương thích IBM. Vậy thì là cái gì? Hay một câu hỏi thực sự dường như là: “Ai là người điều khiển tiêu chuẩn PC hiện nay?”
Ai là người nắm phần mềm?
Phần lớn mọi người trả lời ngay là “Microsoft”. Microsoft rõ ràng điều khiển hệ điều hành được sử dụng trên PC chuyển từ MS-DOS đến Windows 3.1/95/98/Me, Windows NT/2000/XP, Vista và tiên tiến hơn nữa.
Microsoft thực sự sử dụng một cách hữu hiệu quyền lực điều khiển của hệ điều hành PC như lực đòn bẩy để điều khiển được các loại phần mềm khác của PC như là các tiện ích và ứng dụng. Thí dụ như nhiều chương trình tiện ích được phát triển bởi các công ty độc lập như lưu trữ đĩa (disk caching), nén đĩa (disk compression), chống phân mảnh tệp tin (file defragmentation), sửa chữa các kiến trúc tập tin (file structure repair), firewall và các ứng dụng đơn giản như chương trình tính toán (calculator) hay ứng dụng xử lý văn bản lưu dưới dạng text (notepad) nay đều tập trung trên Windows.
Microsoft còn gom những ứng dụng toàn diện như trình duyệt Web (Web Browsers), đảm bảo một nền cài đặt tự động cho những ứng dụng này – làm mất tinh thần những công ty sản xuất những phiên bản cạnh tranh. Microsoft cùng dùng lực bẩy hệ điều hành để tích hợp phần mềm mạng của mình và những ứng dụng phù hợp vào hệ điều hành vượt hơn các đối thủ. Đó là lý do tại sao nó thống trị được phần lớn thế giới phần mềm PC – từ hệ điều hành đến phần mềm mạng đến những ứng dụng, từ xử lý văn bản đến chương trình dữ liệu đến bảng tính trong máy tính.
Những ngày đầu của PC khi mà IBM còn nắm quyền điều khiển tiêu chuẩn phần cứng PC, IBM đã thuê Microsoft cung cấp phần lớn phần mềm lõi cho PC. IBM phát triển phần cứng, viết hệ thống input/output cơ sở (BIOS), và thuê Microsoft phát triển hệ điều hành ổ đĩa (DOS: Disk operating system) cũng như vài chương trình khác và những tiện ích cho PC. Sau này xem lại có lẽ là lỗi đắt giá nhất trong lịch sử. IBM thất bại để bảo vệ toàn quyền với DOS: cả việc buôn bán nó toàn bộ hay cam kết giấy phép toàn quyền. Thay vì vậy IBM ký hợp đồng không toàn quyền dẫn đến Microsoft bán mã tương tự MS-DOS đã phát triển cho IBM cho bất kỳ công ty nào muốn mua. Những PC cloner (máy nhái PC) như Compaq sớm hăng hái mua hệ điều hành này, và người tiêu dùng có thể mua hệ điều hành MS-DOS với vài công ty khác nhau đặt tên trên hộp.
Ngẫm lại, lỗi trong bán khế ước đơn làm cho Microsoft trở thành công ty phần mềm vượt trội ngày nay và sau đó làm cho IBM mất kiểm soát của tất cả các tiêu chuẩn của PC mà họ đã tạo ra. Là người viết (về tác phẩm, không phải phần mềm), tôi có thể đánh giá đúng một sự bỏ quên lạ thường đó. Thử tưởng tượng là một nhà xuất bản sách đưa ra một ý tưởng lớn về một quyển sách phổ biến và sau đó ký hợp đồng với nhà văn để viết nó ra. Sau đó, bởi vì một bản hợp đồng được viết với điều khoản kém cỏi, nhà văn phát hiện ra rằng anh ta có thể bán cùng một quyển sách hoàn toàn hợp pháp (có thể là khác tựa) cho tất cả đối thủ của nhà xuất bản đó. Tất nhiên, không nhà xuất bản nào mà tôi biết cho phép điều đó xảy ra; tuy nhiên đó chính xác là điều mà IBM cho phép Microsoft vào những năm 1981. Bởi vì những cam kết với Microsoft, IBM mất kiểm soát về phần mềm thực hiện cho PC mới của họ.
